ONS VERHAAL
KAIROS – een nieuwe bevlogenheid.
Kairos, ook wel ‘de god van het juiste moment genoemd’, wist voor inzicht, verandering en ommekeer te zorgen.
Ik heb de Agrifood sector zien veranderen met prachtige ontwikkelingen. We vervingen biologie door chemie met onvoorstelbare groei als gevolg. Maar het is duidelijk dat het huidige model niet langer houdbaar is, we bereiken de grenzen van wat water, lucht en bodem aankunnen.
Wij zijn gewend om van oudsher te ploegen: maar daar verstoor je de bodembalans mee. Maar het kan anders.
De grondbewerking minimaliseren en de bodem zoveel mogelijk bedekt houden met groenbemesters wordt Ploegloos (No-till) , Niet Kerende Grondbewerking (NKG), Conserverende landbouw (Conservation Agriculture) of Directzaai genoemd. De bodem en het ecosysteem kan herstellen (regenereren) vandaar dat ook de term Regeneratieve landbouw gebruikt wordt.
Directzaai wordt vaak beschouwd als de meest zuivere vorm van Conserverende landbouw. Bij directzaai worden gewassen direct door de stoppel of door een groenbemester gezaaid, waarbij geen grondbewerking plaatsvindt. Directzaai betekent duurzamer bodembeheer, voorkomt erosie, verhoogt het organische stofgehalte en de waterinfiltratie én vergroot zelfs de opbrengst na een aantal jaren. Directzaai biedt ook voor de biologische landbouw een goed perspectief. Naast de positieve uitwerking op de bodemkwaliteit zijn de besparingen op kosten voor arbeid (onkruidbestrijding en grondbewerking) en mechanisatie aantrekkelijk.
In de VS en Australië, Frankrijk en Duitsland wordt zo al tientallen jaren succesvol geteeld. Gelijke opbrengsten na 5 jaar, tot 40% hogere opbrengsten in droge jaren, 45% minder energieverbruik en het verdienvermogen van de boer is 3-6 hoger door veel lagere input. Regeneratieve landbouw kan daarnaast meer CO2 vastleggen in de bodem dan ze uitstoot. Boeren leveren zo een positieve bijdrage aan de vermindering van het klimaatprobleem.
(Bron: The Farming Systems Trial (FST)® at Rodale Institute; America's longest running, side-by-side comparison of organic and chemical agriculture.
Nooit meer honger was het devies van Mansholt’s Grote Verhaal waarmee hij de basis legde voor de Europese samenwerking na de Tweede Wereldoorlog.
Het heeft ons veel goeds gebracht, schaarste veranderde in overvloed. De driehoek van Onderzoek, Onderwijs en Landbouwvoorlichting lag aan de basis van het huidige “succes” van Nederland als grootste exporteur van landbouwproducten na de Verenigde Staten.
Zoals eerder aangegeven heb ik deze sector zien veranderen met prachtige ontwikkelingen. We vervingen biologie door chemie met onvoorstelbare groei als gevolg. Maar het is duidelijk dat het huidige model niet langer houdbaar is, we bereiken de grenzen van wat water, lucht en bodem aankunnen. Onze wereld staat op het spel! Wat wel blijft is het enorme belang van voedselproductie en de belangrijke rol die boeren hierin spelen. Ik ben ervan overtuigd dat de verduurzaming van de agrarische sector noodzakelijk én ook haalbaar is.
Daarin zullen veel partijen moeten samenwerken én elkaar wat gunnen in de verandering die in de hele productieketen door boeren tot aan de consument noodzakelijk is.
In 2019 ben ik op een inspirerende studiereis naar Brazilië geweest, wat mijn beeld van landbouw heeft gekanteld. Ik heb daar kennis heb mogen maken Franke Dijkstra die als eerste in de wereld is begonnen met Directzaai in de stoppel om erosie tegen te gaan. Nadien heb ik mij hier grondig verder in verdiept. Ik zie kansen voor Directzaai in Nederland als één van de oplossingen om de ontstane ecologische- en economische problemen het hoofd te bieden.
Ik realiseer me dat dit een verandering in denken en doen vereist van iedereen: boeren, consumenten, politiek, onderzoek & onderwijs, belangenorganisaties, bedrijfsleven en banken.
Niet alleen sturen op winstgevendheid, maar ook oog hebben voor de maatschappelijke impact van onze acties. En nogmaals, samenwerking heeft hierin topprioriteit.
Planten, dieren én kennis groeien: dat zijn processen die tijd kosten. We moeten tempo maken met groot denken en klein beginnen. Boeren zijn innovatief en werden zo helden na de Tweede Wereldoorlog toen zij de voedselvoorziening op poten zetten.
En wat mij betreft worden ze dat zo weer, nu met een andere toekomstgerichte en duurzame manier van produceren.
Onder het motto van “Groot Denken, Klein Doen” (`Think Global, Act Local`) ben ik zelf aan het experimenteren met deze vorm van landbouw en met een “nieuw oud gewas” op eigen land. Daarnaast initieer ik graag ambitieuze plannen, bijvoorbeeld samen met de Gebiedscoöperatie Zuidwest Drenthe, om voorbeeldprojecten te starten waarin regeneratieve landbouw en nieuwe verdienmodellen centraal staan. Hierin kunnen naast bijvoorbeeld de Rabobank en het onderwijs (MBO, HBO en WO) ook geïnteresseerde agrarisch ondernemers en -verwerkers betrokken worden om deel te nemen. Om zo gezamenlijk en met vallen en opstaan ervaring op te doen met een nieuwe manier van werken.
Want boeren leren het beste van boeren.
